पात्रो
राशिफल
विदेशी विनिमय
सुन / चाँदी
युनिकोड
मौसम
शेयर बजार
सन्चारकर्मी सुर्य राय
काठमाडौँ, कात्तिक १८ गते । काठमाडौँको केन्द्रमा रहेको रानीपोखरीको बीचमा अवस्थित ऐतिहासिक बालगोपालेश्वर मन्दिर यस वर्ष पनि भाइटीकाको अवसरमा सर्वसाधारणका लागि खुला गरिने भएको छ। यो मन्दिर हरेक वर्ष तिहारको पाँचौं दिन, अर्थात् भाइटीकाको दिनमात्र खुल्ने परम्परा रहेको छ।
बालगोपालेश्वर मन्दिर र रानीपोखरीको निर्माणलाई ऐतिहासिक दृष्टिले विशेष महत्वका साथ हेरिन्छ। शिलालेखअनुसार, विसं १७२७ मा राजा प्रताप मल्लले आफ्नो छोरा चक्रवर्तेन्द्र मल्लको असामयिक निधनपछि रानीको मन बुझाउन रानीपोखरी निर्माण गराएका थिए। पोखरीको बीचमा बालगोपालेश्वर मन्दिर स्थापना गरिएको थियो, जुन मल्लकालीन वास्तुकलाको उत्कृष्ट उदाहरण हो। यो मन्दिर रानीपोखरीसँगै गहिरो ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व बोकेको सम्पदा हो।
नेवार समुदायमा भाइटीका विशेष रूपमा मनाउने चलन छ, जसलाई उनीहरूले ‘किजापूजा’ का रूपमा चिन्ने गर्छन्। विशेषतः दिदीबहिनी वा दाजुभाइ नभएकाहरूले भाइटीकाका दिन बालगोपालेश्वर मन्दिरमा गई पूजा र टीका लगाउने परम्परा छ, जसले एक प्रकारको सामुदायिक भाइटीकाको स्वरूप लिने गर्दछ। यस वर्ष केही नेवार समुदायले शनिबार नै किजापूजा गरेको जनाइएको छ।
यसैगरी, काठमाडौँको अर्को महत्त्वपूर्ण मन्दिर जयवागेश्वरीमा रहेको खञ्जनेश्वर महादेव मन्दिरमा पनि दिदीबहिनी वा दाजुभाइ नहुनेहरूले भाइटीकाका दिन पूजा र टीका लगाउने चलन छ।
बालगोपालेश्वर मन्दिर र रानीपोखरीको यो परम्परा मल्लकालदेखि आजसम्म जीवित रहँदै आएको छ, जसले काठमाडौं उपत्यकाको सांस्कृतिक पहिचानलाई झल्काउँछ।
