नेपालमा जलविद्युत्को विकास क्रमशः तीव्र भएको देखिन्छ। वि.सं. २०६० पछि स–साना जलविद्युत् परियोजनाहरू सुरु भए पनि आर्थिक चुनौती र पूर्वाधारको अभावका कारण ती आयोजनाहरूलाई अघि बढाउन धेरै कठिनाइहरू सामना गर्नुपरेको थियो। तर, आर्थिक वर्ष ०६६/६७ पछि भने जलविद्युत् क्षेत्रमा गति आउन थाल्यो।
विशेषगरी, २०७२ मा सरकारले १० वर्षमा १० हजार मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्ने लक्ष्य तय गरेपछि यस क्षेत्रले ठूलो उचाइ लिएको हो। यसले लगानीकर्ताहरूलाई थप प्रेरित गर्यो, र जलविद्युत् क्षेत्र प्रमुख लगानी गन्तव्य बन्दै गयो।
वर्तमान अवस्था
हालको अवस्थाअनुसार:
• नेपालले झन्डै ३२०० मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्दै आएको छ।
• ३ हजार मेगावाटका आयोजना निर्माणाधीन अवस्थामा छन्।
• झन्डै १२ हजार मेगावाटका आयोजना विद्युत् खरिद सम्झौता (PPA) गरेर बसेका छन्।
• थप २० हजार मेगावाटका आयोजना लाइसेन्सको प्रक्रियामा छन्।
चुनौती र अवसरहरू
२०७५ यता, सरकारले पीपीए रोकेको कारण धेरै आयोजनाहरू निर्माण चरणमा जान पाएनन्। तर, यदि त्यस्तो नीति नआएको भए जलविद्युत् उत्पादन क्षमता हाल दोब्बर भइसकेको हुने थियो।
यसले देखाउँछ कि सरकारको नीतिगत स्पष्टता र लगानीमैत्री वातावरणले नेपालको जलविद्युत् क्षेत्रमा अझ तीव्र प्रगति ल्याउन सक्छ। जलविद्युत्को दिगो विकासले न केवल ऊर्जा आत्मनिर्भरता सुनिश्चित गर्छ, तर क्षेत्र